ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ;

  

Ετοιμολογικά ,είναι η «θεραπεία της ψυχής»,αλλά η ψυχοθεραπεία σαν διαδικασία είναι μια μορφή λεκτικής θεραπευτικής παρέμβασης για αντιμετώπιση ψυχολογικών και συναισθηματικών θεμάτων του θεραπευμένου. Ξεκινά πάντα κατόπιν αιτήματος του .

Τι είναι όμως η ψυχή;

Η λέξη «ψυχή» (από το ρήμα «ψύχω», δηλ. «φυσώ», «πνέω») κυριολεκτικά σημαίνει την «ψυχρή πνοή», δηλαδή την (ύστατη ένδειξη της ζωής) στο σώμα που γίνεται αισθητή από την αναπνοή.Πέρα  όμως απο την κυριολεκτική της έννοια έχει επικρατήσει ότι  «ψυχή» ή διαφορετικά «ο εσωτερικός μας κόσμος»,είναι  το σύνολο  των όσων αισθάνομαι και σκέφτομαι, απόρροια των βιωμάτων, πεποιθήσεων, τραυμάτων ,αξιών ,επιθυμιών και ονείρων που «φέρω εντός μου» 

«Εξευρεύνησε το δάσος σου,ανακάλυψε το προσωπικό σου

 δέντρο ,γίνε ένα με τις ρίζες σου ,

μάθε για αυτές και αφού γειωθείς ,απελευθερώσου»

Διαδικασία Ψυχοθεραπείας:

Η Ψυχοθεραπεία στηρίζεται στη θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ θεραπευτή και θεραπευμένου .Ο θεραπευτής οφείλει να δημιουργήσει ένα ασφαλές περιβάλλον για τον θεραπευόμενο του ,απαραίτητη προϋπόθεση για την ενδυνάμωση της θεραπευτικής σχέσης τους .Mια θεραπευτική σχέση που πρωτίστως βασίζεται στην εμπιστοσύνη, την κατανόηση, το μοίρασμα  και την εχεμύθεια . Έρευνες των τελευταίων ετών δείχνουν πως ο πλέον σημαντικός κοινός παράγοντας μεταξύ των θεραπειών είναι η θεραπευτική σχέση και οι ποιότητες που την απαρτίζουν (ενσυναίσθηση, εμπιστοσύνη, αποδοχή, αυθεντικότητα, ασφάλεια κ.α.) Η θεραπευτική σχέση φαίνεται πως επηρεάζει το αποτέλεσμα της θεραπείας σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι οι επιμέρους διαφορετικές τεχνικές. Με άλλα λόγια, το θεραπευτικό αποτέλεσμα εξαρτάται σημαντικά από τον τρόπο με τον οποίο οι θεραπευτές σχετίζονται με τους θεραπευομενούς τους. Η θεραπευτική σχέση που είναι η ουσία της θεραπείας δεν εξασφαλίζει μόνο ένα ασφαλές πλαίσιο, αλλά είναι και το μέσο για το βίωμα της θεραπείας. Η ουσιαστική θεραπεία είναι ακριβώς αυτό.Όχι μόνο  η γνώση αλλά  κυρίως το ΒΙΩΜΑ μέσω της θεραπείας ,σαν μια θετική διορθωτική εμπειρία, αλλά και σαν μια σε βάθος κατανόηση, όχι απλά γνωσιακή αλλά σε σύνδεση της εμπειρίας του τότε. Το ψυχικό τραύμα για παράδειγμα και τα αποτελέσματα του με το βίωμα του τώρα, το λεγόμενο AHA MOMENT, η στιγμή της αποκάλυψης δηλαδή, της κατάκτησης της επίγνωσης όχι μόνο μέσα από τη γνώση αλλά και μέσα από τα συναισθήματα.Έτσι ο θεραπευμένος, θα «ξαναγνωριστεί» με τον εαυτό του , μέσα από  την βοήθεια,  τα κατάλληλα «εργαλεία» και μέθοδο του θεραπευτή. Στόχος αυτού είναι να μπει ο θεραπευμένος σε διαδικασία  αυτογνωσίας, επίγνωσης,  αποδοχής και συμφιλίωσης με τον εαυτό του με προσδοκώμενο αποτέλεσμα , την συνειδητοποίηση των  λόγων  και αιτιών που του προκαλούν τις δύσκολες και πολλές φορές δυσλειτουργικές για την καθημερινότητα του , συμπεριφορές (συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα).Μέσα από όλη αυτή την διαδικασία και την ψυχοεκπαιδευσή του, ο θεραπευόμενος θα καταφέρει  να εξελιχθεί ,να πάρει τις απαντήσεις του και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του.Όλα τα παραπάνω διενεργούνται μέσα σε προκαθορισμένες συνεδρίες των 50 λεπτών,με συχνότητα που ορίζεται από τον θεραπευτή ,βάση του αρχικού αιτήματος, των θεμάτων που θα αναδυθούν ,της στοχοθεσίας και των προτεραιοτήτων του θεραπευμένου.Η θεραπεία ολοκληρώνεται όταν ο θεραπευόμενος νοιώσει ότι ο αρχικός του στόχος έχει επιτευχθεί και ότι πλέον έχει το σθένος και την δύναμη να διαχειριστεί καταστάσεις και συμπεριφορές χωρίς βοήθεια .

Ποιος είναι ο κατάλληλος ειδικός;

Ανάλογα την βαρύτητα του προβλήματος ,ο θεραπευόμενος μπορεί να αποτανθεί,σε συμβούλους ψυχικής υγείας,ψυχολόγους ,ψυχιάτρους. Πολλές φορές  δε ,υπάρχει και συνεργασία των ανωτέρω για τα μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. 

Πότε πρέπει κανείς να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία;

Δεν υπάρχει κανόνας για το πότε και σε ποια ηλικία,είναι η καταλληλότερη στιγμή για να μπει κανείς σε αυτήν την διαδικασία. Οι περισσότεροι ξεκινούν με αφορμή ένα σημαντικό γεγονός στη ζωή τους ,όπως για παράδειγμα,  μία απώλεια, μία ασθένεια, έναν χωρισμό, μία σημαντική αλλαγή, κάποια σοβαρή απόφαση, μια δύσκολη κατάσταση που αδυνατούν να διαχειριστούν,ένα συναίσθημα που τους βαραίνει, ένα δίλλημα, κ.α

Σε ποιούς απευθύνεται ; 

.Η ψυχοθεραπεία απευθύνεται όχι μόνο σε ανθρώπους που έχουν κάποια ιδιαίτερη ψυχική διαταραχή, άλλα και σε όλους εκείνους που θέλουν να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους ,να εξελιχθούν ως άνθρωποι , βελτιώνοντας έτσι τις σχέσεις τους(οικογενειακές, συντροφικές, φιλικές ,εργασιακές, κοινωνικές)αλλάζοντας με αυτό τον τρόπο την ζωή αλλά και την καθημερινότητά τους. 

Πιο συγκεκριμένα μέσα από την ψυχοθεραπεία μπορούν να δουλευτούν :

-Αυτογνωσία & προσωπική ανάπτυξη

-Αυτοεκτίμηση

-Διαπροσωπικές σχέσεις και συντροφικότητα

-Ενδοοικογενειακές σχέσεις & σχέση γονέα-παιδιού και εφήβου

–Κατάθλιψη και γενικά διαταραχές της διάθεσης

–Ψυχοσωματικά προβλήματα

-Έχουν δυσκολία στη συναισθηματική έκφραση

– Προβλήματα στη διαχείριση θύμου

– Άγχος

– Σεξουαλικές διαταραχές

– Πένθος – Απώλεια αγαπημένων προσώπων

– Επαγγελματικά προβλήματα

– Κρίσεις πανικού

– Δυσκολίες προσαρμογής και αντιμετώπιση αλλαγών (έλλειψη προγραμματισμού και αδυναμία επίλυσης προβλημάτων)

– Φοβίες

– Ψυχαναγκαστική διαταραχή

– Διαταραχές ύπνου

– Διαχείριση συγκρούσεων – διεκδικητικότητα

– Διαταραχές στην πρόσληψη τροφής ενηλίκων και παιδιών

-Στρεσογόνες συνθήκες όπως κακοποίηση, κτλ.

-Εφηβεία

– Χρόνιες ασθένειες

Πόσα είδη  ψυχοθεραπείας υπάρχουν;  

Όσον αφορά τα είδη ψυχοθεραπείας, καταγραφές της τελευταίας δεκαετίας αναφέρουν ότι υπάρχουν περισσότερες από 400 προσεγγίσεις, που με τα χρόνια αυξάνονται όλο και περισσότερο. Στην πλειοψηφία τους οι  ψυχολογικές θεωρίες στις οποίες βασίζεται η ψυχοθεραπεία εμφανίστηκαν στη διάρκεια του προηγουμένου αιώνα. Κάθε ψυχοθεραπευτική «Σχολή» δημιουργήθηκε υπό συγκεκριμένες επιστημονικές, κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες που επηρέασαν τη διαμόρφωσή της.

Αναφέρονται ορισμένες επιγραμματικά:

Α.Ψυχαναλυτική Σχολή

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ είναι ο πατέρας της Ψυχανάλυσης και από τους πρώτους που μίλησε στα τέλη του 19ου αιώνα για τη «θεραπεία δια του λόγου» («talking cure»). Συναφείς προσεγγίσεις: Ενδεικτικά αναφέρουμε την Αναλυτική Ψυχολογία (C. Jung), την Ατομική Ψυχολογία (A. Adler) και τη σύγχρονη Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία.Όταν μιλάμε για ψυχανάλυση λοιπόν αναφερόμαστε μόνο σε αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο θεραπείας. Οποιοσδήποτε άλλος τρόπος λέγεται απλά ψυχοθεραπεία!

Β. Συμπεριφοριστική Σχολή 

Ο Συμπεριφορισμός εμφανίστηκε ως αντίπαλο δέος της ψυχανάλυσης στις αρχές του 20ου αιώνα. Έχει τις ρίζες του στα πειράματα των I. Pavlov και B. F. Skinner και αναπτύχθηκε κυρίως μέσα από αντίστοιχες εμπειρικές μελέτες. Συναφείς προσεγγίσεις: Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία.

Γ. Ανθρωπιστική Σχολή

Η Ανθρωπιστική Σχολή βασίζεται κυρίως στα φιλοσοφικά ρεύματα του υπαρξισμού και της φαινομενολογίας, καθώς και σε συναφείς ανθρωπιστικές ιδέες φιλοσόφων όπως ο J.P. Sartre, o Ε. Husserl, o M. Heidegger και άλλοι. Η Προσωποκεντρική Προσέγγιση είναι το πλέον γνωστό και τεκμηριωμένο μοντέλο ανθρωπιστικής θεραπείας. 

Η Προσωποκεντρική Θεραπεία είναι το θεωρητικό παιδί του Carl Rogers και αναπτύχθηκε μέσα από κλινικές μελέτες ήδη από τη δεκαετία του 1940. Βασικό αξίωμα της θεραπείας είναι ότι κάθε άτομο έχει μια έμφυτη ικανότητα να αυτοπραγματωθεί, δηλαδή να εξελιχθεί σύμφωνα με τις δυνατότητές του. Συναφείς προσεγγίσεις: Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία, Θεραπεία Gestalt.

*Η Θεωρία Οικογενειακών Συστημάτων του M. Bowen:

Ο Bowen είναι ο μόνος από τους οικογενειακούς θεραπευτές που έγραψε μια ολοκληρωμένη θεωρία που προσπαθεί να εξηγήσει όλα τα φυσικά και οικογενειακά συστήματα και η οποία Βασίζεται στη θεωρία εξέλιξης των ειδών του Δαρβίνου. Το «Σύστημα» είναι κάθε ενότητα που αποκτά δομή από την επανατροφοδότηση. Συναφείς προσεγγίσεις: Δομικό Μοντέλο (S. Minuchin), Στρατηγικό Μοντέλο (J. Haley, C. Madanes) κ.α.

Εν κατακλείδι,υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσεγγίσουμε την ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του θεραπευόμενου που θα ζητήσει την βοηθειά μας.Κοινός όμως παρανομαστής όλων των παραπάνω, είναι η μείωση του ανθρώπινου πόνου,της επίγνωσης και των συνειδητοποίησεων που θα κάνει ο ίδιος ,μέσα από ένα καθαρά αυτογνωσιακό «εσωτερικό» ταξίδι με συνοδοιπόρο τον θεραπευτή του!

"Και τι νομίζεις ότι θέλουν οι άνθρωποι όταν πονούν;

Ένα ζεστό χάδι θέλουν,,ένα γλυκό χαμόγελο και ένα μεγάλο αυτί...

Και αν είναι να φλυαρήσεις δίνοντας συμβουλές , καλύτερα να σωπάσεις... 

Απλά κοίτα βαθιά μέσα στα μάτια ,συνδέσου και άκου,μόνο άκου ,γιατί τούτος ο πόνος ίσως έχει να πει κάτι και στη δική σου την ψυχή!

Οι ψυχές των ανθρώπων δεν χρειάζονται πολλά για να αγκαλιαστούν"

Νάσια Παναγοπούλου

Σύμβουλος ψυχικής υγείας

Master practitioner in eating disorders

Ενεργειακή θεραπέυτρια

Γελωτοθεραπεύτρια